Deel 33

Hoe sterk zijn verbrande bomen?

Bijna drie maanden geleden stonden we op de flanken van de berg Monchique boven het gelijknamige stadje in Zuid-Portugal. Monchique ligt nog net in de Algarve en wordt veel bezocht door vakantiegangers die even iets anders willen zien dan de stranden en de baaien van de Algarve. Op de heenweg naar Faro moesten we Monchique rechts laten liggen, want er woedden hevige bosbranden in de bergen ten zuiden en westen van de stad. Als je ergens niet in terecht wilt komen, dan is het in een bosbrand na een droogteperiode van vijf maanden bij temperaturen van rond de 40° en windkracht 6. Maar twee weken later, op weg naar het binnenland van de Alentejo, konden we het niet laten om even de schade te gaan opnemen en te kijken of het stadje er goed vanaf was gekomen. Ik verwachtte eigenlijk een volkomen verschroeid landschap. Maar dat viel mee.

In mijn hoofd zat het beeld van een zwartgeblakerd landschap met alleen wat zwarte staketsels als overblijfselen van bomen, dat ik in 1995 zag op de berghellingen van Mount Saint Helens in de Amerikaanse staat Washington. De prachtige kegel van deze vulkaan was op 18 mei met een enorme knal uit elkaar geklapt, met een kracht die ongeveer 150 maal groter was dan die van de atoombom op Hiroshima in 1945. Over een afstand van ruim 10 kilometer had de 500° hete wolk vulkaanas, die met daverend geweld over de omliggende bergen raasde, alles in een zwart maanlandschap veranderd. Ruim 300 kilometer verder naar het zuiden en het oosten was het een week lang nacht en daalde overal een metersdikke asdeken neer op de landerijen en in de steden. Een KLM-jumbo op weg naar Anchorage verslikte zich in de aswolk en maakte een ‘vrije val’ van bijna 8 kilometer tot de gezagvoerder godzijdank de motoren weer aan de praat kreeg. In het wijn- en appelstadje Yakima verkocht een slimme handelaar nog jarenlang blikjes met as van Mount Saint Helens. Zo’n blikje heeft lang in de vensterbank van mijn werkkamer gestaan…

Dit hele drama spookte door mijn hoofd toen we op de flanken van de berg Monchique stonden en de zwarte bodem en zwartgeblakerde stammen van eucalyptusbomen en eiken zagen. Wonderlijk genoeg hadden al die bomen hun bladeren nog, al waren ze wel geel en lichtbruin verschroeid. Een Duitser op de parkeerplaats vertelde opgewekt dat je over een maand al niets meer zou zien van de schade. Dat leek ons wat al te optimistisch. Thuisgekomen zocht ik op wat er gebeurt na een bosbrand. Google overstelpt je zoals meestal met duizenden documenten, van schoolopstellen tot wetenschappelijke rapporten. Een eenduidig antwoord kon ik niet vinden, maar opvallend genoeg las ik wel tal van voorbeelden waar de natuur zich in een half tot twee jaar na een grote bosbrand aardig heeft hersteld. Vreemd als je bedenkt dat zo’n brand een omgevingstemperatuur van ca. 1100°C kan bereiken. Maar kennelijk jaagt een bosbrand soms met zo’n snelheid door het landschap, dat er alleen oppervlakkige schade ontstaat. Het bizarre ervan vonden wij dat de bomen nog vol in blad stonden, maar wel met verschroeide bladeren.

In Washington State waren 15 jaar na de uitbarsting de omliggende hellingen nog altijd zwartgeblakerd. Heel voorzichtig piepte hier en daar iets groens door de zwarte bodembedekking heen. In Monchique zal de berg er na een half jaar weer aardig groen bij liggen. Wie het komende voorjaar met onze nieuwe Portugalgids op het dashboard een kijkje gaat nemen, zal zien of het een beetje klopt wat ik hier opschrijf. Ik ben benieuwd.