Deel 25

De afgelopen weken is het me opgevallen dat er weer meer aandacht voor religieuze zaken lijkt te zijn. Ga maar na: hoe vaak is de Mattheus Passion in de media besproken en bezongen? In DWDD en in Podium Witteman, op de radio en in de kranten, je kon er bijna niet omheen. En dan de uitvoering van The Passion op TV. Meer dan 3 miljoen mensen zijn er speciaal voor gaan zitten. Jesus Christ Superstar trekt weer volle zalen. In de Amsterdam Arena en in Camp Nou in Barcelona wordt de ‘verlosser’, de heilige JC, herdacht door tienduizenden aanhangers. De katholieke kerk zou er de vingers bij aflikken! Maar de kerken in Nederland blijven half tot driekwart leeg. 

 

Rond de paasdagen word ik me weer even bewust van mijn katholieke opvoeding. Herinneringen aan de paastijd, met palmzondag, de gezongen hoogmissen, de paaswake en het middernachtelijke ontbijt erna met de hele familie. Ook al ben ik niet meer praktiserend gelovig, dit zijn indrukken die zich voor altijd in mijn brein hebben genesteld. 

 

Waarschijnlijk is dat de reden dat we tijdens onze reizen bijna altijd kerken bekijken. Soms zijn het simpele kapelletjes of een oud plaatselijk kerkje van nog geen honderd jaar oud. Maar heel vaak zijn het grootse monumenten. 

Afgelopen zondag, eerste paasdag, hoorde ik in het VPRO programma OVT (elke zondagochtend op radio 1) professor Henk van Os, oud directeur van het Rijksmuseum, vertellen over zijn passie voor de heilige Franciscus van Assisi. Hij werkte mee aan een tentoonstelling over het leven en het werk van Sint Franciscus, die tot 5 juni 2016 is te zien in Museum Catharijneconvent in Utrecht. Dat gesprek bracht me helemaal terug in die schitterende kerk in Assisi, een van de allermooiste die we onderweg ooit zagen. Assisi zelf is al een meesterwerk van middeleeuwse bouwkunst, met z’n zware crèmekleurige muren en gebouwen. Maar de Sint Franciscuskerk is het pièce de résistance, de plek waar iedereen wil zijn. De kerk bestaat uit twee delen. Een benedenkerk voor het gewone volk en een bovenkerk voor de elite. In de donkere ruimten van de benedenkerk zijn alle wanden, pilaren en koepels volledig beschilderd met fresco’s die het leven van heiligen en taferelen uit het oude testament uitbeelden. Dit ‘ter verheffing van het volk’. In de veel lichtere bovenkerk is het leven van Franciscus uitgebeeld in 28 fresco’s, die aan Giotto worden toegeschreven. Het koepeldak is felblauw geschilderd en voorzien van fonkelende sterren. Je krijgt er een voorproefje van het hiernamaals. In 1997 werd de kerk deels verwoest door een zware aardbeving. Inmiddels is het restauratiewerk afgerond, is alle schade hersteld en zijn ook de fresco´s in hun oude luister hersteld. 

 

Ook later op onze reis door Toscane en Umbrië zien we uitzonderlijk mooie kerken, die in de tijd van de renaissance en de barok door grote kunstenaars zijn gebouwd en gedecoreerd. De kathedralen van Orvieto, Siena en Florence en zelfs die van Pisa maken een verpletterende indruk. Maar het bezoek aan die ene kerk in Assisi ondergingen we als een bijna religieuze ervaring. 

Stiekem bedacht ik, heel even, dat ik waarschijnlijk nooit van m’n geloof zou zijn afgevallen als ik hier was geboren en getogen. Hoewel... de aardse geneugten van de Italiaanse keuken, zoals op dat prachtige uitzichtterras van restaurant Metastasio, of in het familierestaurant van Camping Fontemaggio, zouden misschien toch de overhand hebben gekregen.