Deel 28

Op dit moment is het Europees kampioenschap voetbal in Frankrijk in volle gang. De eerste week ging het echter meer over gevechten met en tussen hooligans dan over voetbal. Logisch, want Nederland doet niet mee, dus waar moet je dan over praten?

Onwillekeurig gingen mijn gedachten terug naar de Nederlandse hooligans die rondom een wedstrijd van Feyenoord in Rome een fontein bij de Spaanse trappen vernielden, nadat ze er eerst in geplast hadden en hem volgestort hadden met bierblikjes. Wat zij (natuurlijk) niet wisten was dat ze de Romeinen daarmee keihard op hun ziel trapten, want als je aan hun cultureel erfgoed komt worden ze echt kwaad. Wisten zij veel over cultuur en monumenten. Voor hooligans telt cultuur niet. Overbodig, duur en wat heb je eraan? Daar denken trouwens veel hedendaagse politici hetzelfde over. Helaas!

 

In Rome is ‘De Fontein’ een van de grote drie toeristische trekpleisters, samen met de overblijfselen uit het Romeinse Rijk en met de kerken uit de tijd van renaissance tot barok en rococo. 

Grote bouwmeesters en kunstenaars hebben door de eeuwen heen het beeld van de stad Rome bepaald. Ze deden dat vooral in opdracht van de pausen die in de zestiende en zeventiende eeuw graag wilde tonen hoe machtig ze waren. Het idee om in Rome op alle pleinen fonteinen te bouwen kwam dan ook rechtstreeks uit het Vaticaan. Daar zaten vanaf het begin van de zeventiende eeuw vader en zoon Bernini stevig in het zadel als architecten en beeldhouwers. Zoon Gian Lorenzo Bernini ontwierp het Sint Pietersplein en met de beroemde zuilengalerij rondom het plein. Later kreeg hij van Paus Urbanus VIII de opdracht om het baldakijn boven het graf van Petrus in de Sint Pieter te ontwerpen en te bouwen. Hij werkte daar 10 jaar aan. Op veel plaatsen in Rome zien we zijn architectuur en barokke beeldhouwkunst terug. Zo maakte hij de eerste schetsen van de Trevi fontein en bouwde hij de beroemde fontein van de ‘Vier Grote Rivieren’ op het Piazza Navona.

 

Dat brengt ons terug bij dat bijzonder fraaie fonteintje aan de voet van de Spaanse trappen. Het is de Barcaccio fontein, gebouwd door vader Pietro Bernini tussen 1627 en 1629. Volgens de overlevering staat de fontein op de plek waar na een enorme storm en grote overstromingen rond Kerstmis 1598 een vrachtschip uit de Tiber, een ‘barcaccio’, werd teruggevonden. Paus Urbanus VIII gaf dertig jaar later Pietro Bernini de opdracht op deze plek een fontein te bouwen. Bernini ontwierp een fontein in de vorm van een scheepje, wat voor die tijd hoogst ongebruikelijk was. Kunstwerken hadden nooit duidelijk definieerbare, naturalistische vormen, maar stonden bol van symboliek. Dat maakt de Barcaccio fontein ook vandaag nog uniek. 

Trouwens, ook de plek is uniek. Het is een van de drukst bezochte plaatsen van Rome, waar duizenden bezoekers dagelijks tussen de weelderige roze en paarse bougainville enige tijd doorbrengen op die Spaanse trappen, met uitzicht op de duurste winkelstraat van Rome, de Via Condotti. In de achtergrond klinkt het rustgevende ruisen van water in de Barcaccio fontein. Maar daar hebben voetbalhooligans geen boodschap aan!

 

(N.B. wandelingen langs de fonteinen van Rome worden beschreven in de gids Met de Camper door Italië.)