Deel 35

Vauban, de vader van de onneembare vesting

Als we op reis zijn zullen we niet gauw een kasteel of paleis overslaan. We zijn gek op kastelen. Misschien zijn we daarom wel zo gek op Frankrijk. Want nergens in Europa is de kastelendichtheid zo groot als in het land van Marianne. Italië komt dichtbij en ook Spanje heeft een aardig aanbod. Maar in Frankrijk zie je al tijdens een rit over de autoroute links en rechts ruïnes van forten en kastelen op heuveltoppen liggen. Het heeft ongetwijfeld te maken met de oorlogsdrift van Franse koningen, die meestal trouwden met buitenlandse prinsessen en verbondjes sloten met steeds andere machthebbers. Als het misliep raakten ze in oorlog. Hun trouwe edelen waren dan onmisbaar. Zij moesten bereid zijn voor de koning ten strijde te trekken. De vazallen van de koning werden beloond voor hun moed en trouw met landgoederen en kastelen. Je ziet bij een bezoek aan elke burcht welke geschiedenis erachter zit en welke edelen belangrijke rollen speelden in het Frankrijk van de grote koningen.

De meest expansieve van alle Franse koningen was Lodewijk XIV. Zijn leven was een aaneenschakeling van oorlogen en veldslagen. Zelf bleef hij natuurlijk op afstand. Zijn trouwe dienaren haalden de kastanjes voor hem uit het vuur. Hij voerde drie grote oorlogen en een aantal kleinere. Door zijn expansiedrift maakte hij zoveel vijanden dat uiteindelijk de grote mogendheden in Europa gezamenlijk tegen hem optrokken in de Spaanse successieoorlog, van 1701 tot 1713. Voor die tijd zag hij de bui al hangen en gaf zijn grote maarschalk en ingenieur, Sébastien le Prestre de Vauban, opdracht om aan de grenzen van het Franse rijk een reeks onneembare vestingwerken te bouwen. De eerste forten die hij bouwde, verrezen in Duinkerke en Rijssel (Lille), toen nog Vlaamse steden. Daarna koos hij strategische plaatsen uit, waar de forten op heuvels en rotspunten konden worden gebouwd. Het grondplan verschilde per locatie, maar het principe bleef hetzelfde. Hoge en dikke muren met driehoekige uitbouwen, waardoor verdediging naar alle kanten mogelijk was. Een indrukwekkend voorbeeld zagen we in Besançon, op onze route door de Elzas en de Jura naar Zuid-Frankrijk. De rotswand en de muren van de citadel langs de rivier de Doubs zijn vanaf de rivier gemeten 100 meter hoog. Tegenwoordig kan je over delen van de muur wandelen en zelf ondergaan wat de troepen van Lodewijk XIV daar ervoeren. Vanuit hun superieure positie overzagen zij het hele terrein. Niemand kon ongezien in de buurt komen en een aanval leek bij voorbaat kansloos.

Bij de ingang van de citadel staat een mooi beeld van Vauban. Hij wordt nog altijd als een held vereerd. In totaal bouwde hij twaalf vestingen in Frankrijk die door de Unesco tot werelderfgoed zijn benoemd. Daarnaast leverde hij bijdragen aan de versterking van veertien andere vestingen in België, Duitsland, Zwitserland en Frankrijk. Wie de complete lijst wil bekijken, kan naar Wikipedia gaan en zoeken op Vestingwerken van Vauban. Het zijn stuk voor stuk mooie bestemmingen om te bekijken en iets op te steken van de woelige geschiedenis van Europa. In onze gids Met de Camper naar Zuid-Frankrijk schrijven we wat meer over de schitterende citadel van Besançon en over de imposante citadel van Sisteron, die het grote voorbeeld en de inspiratiebron was voor deze bijzondere man, die het in zijn leven schopte van soldaat en ingenieur tot bouwmeester van de Zonnekoning, Lodewijk XIV: Sébastien le Prestre de Vauban.